Elementy Dzieła Muzycznego

Dzieło muzyczne, inaczej utwór muzyczny, może wydawać się tajemniczym natchnieniem, które przychodzi do artysty niespodziewanie i nie wiadomo skąd, a ten przelewa go na papier nutowy. Rzeczywistość  jest jednak dużo bardziej przyziemna, o czym na pewno wie każdy uczeń szkoły muzycznej. Z czego więc składa się utwór muzyczny? Czy są elementy dzieła, które możemy wyróżnić i stworzyć w pewien sposób przepis na muzykę?

Przepis na utwór muzyczny

Taki przepis składa się z elementów dzieła muzycznego, które połączone w odpowiedniej proporcji i umiejętnie wykorzystane przez kompozytora, dają nam to, co odbieramy jako utwór. Na dzieło muzyczne składa się: melodyka, rytmika, harmonika, agogika, dynamika, artykulacja i kolorystyka.

Melodyka

Inaczej mówiąc, melodia. To ten element utworu, który w zapisie nutowym widzimy jako pojedynczą linię, a słyszymy jako ułożone po kolei dźwięki. Melodie zamknięte są w skali muzycznej. Mogą więc być melodie durowe i mollowe, ale też lidyjskie, frygijskie czy doryckie.

Rytmika

Czyli po prostu rytm. To on porządkuje melodię i zamyka ją w ramach czasowych. Bez niego muzycy nie wiedzieliby, ile ma trwać dany dźwięk, jedni więc wykonywaliby go krócej, a inni dłużej. Rytm może być różny w zależności od metrum, które może być regularne (na 2 lub na 3), lub nieregularne (na 5, 7, 9, 10 itd.). Metrum mówi nam o tym, ile i jakie wartości rytmicznych znajduje się w jednym takcie.

Harmonika

Współbrzmienia, akordy, polifonia. Jeżeli melodia jest pojedynczą linią zbudowaną z następujących po sobie dźwięków, to harmonia będzie linią pionową. Im bardziej skomplikowana będzie skomplikowana, tym ciekawszy w odbiorze będzie utwór.

Agogika

To tempo utworu, określa więc w jakim tempie ma być on wykonany. Określenia tempa pochodzą z języka włoskiego, dlatego na partyturze znajdują się określenia takie jak Andante, Lento, Presto, Allegro czy Allegretto.

Dynamika

Ten element dzieła muzycznego mówi wykonawcy o tym, w jakiej ma głośność wykonać utwór. Może być więc dynamika piano, czyli cicha lub forte, czyli głośna. Pomiędzy nimi znajdują się też określenia mezzo, czyli średnio (mezzo piano, mezzo forte).

Artykulacja

Określa, w jaki sposób wydobyć dźwięk z instrumentu. Muzyk może więc te same dźwięki zagrać staccato, czyli oddzielając każdy dźwięk od kolejnego lub legato – łącząc je ze sobą. Istnieje oczywiście bardzo dużo sposobów artykulacji i często są one specyficzne dla danego instrumentu.

Kolorystyka

Inaczej barwa. W zależności od tego, jaki nastrój chce osiągnąć twórca, będzie korzystał z różnych rejestrów i grup instrumentu w celu uzyskania odpowiedniej barwy. Niskie rejestry, instrumenty strunowe i dęte drewniane nadadzą utworowi ciepłą barwę. Rejestry wysokie i instrumenty dente blaszane zabarwią utwór ostrymi dźwiękami.

Czy elementy dzieła muzycznego są niezmienne?

Dla stworzenia utworu, jego elementy są niezmienne. Jednak w obrębie jednego dzieła każdy z nich może się zmieniać. Znaczy to tyle, że utwór może rozpocząć się w dynamice cichej, a skończyć w głośnej. Może rozpocząć się w dur a skończyć w moll. Może rozpocząć się w metrum 3/4 a zakończyć w 5/8. Im bardziej kompozytor będzie urozmaicał elementy dzieła, tym bardziej będzie ono zróżnicowane wewnętrznie a dla odbiorcy ciekawsze.